ประวัติความเป็นมาโหราศาสตร์ไทย

โหราศาสตร์ไทยเป็นศาสตร์แห่งการพยากรณ์ที่มีรากฐานลึกซึ้งในประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมไทย โดยได้รับอิทธิพลหลักมาจาก โหราศาสตร์อินเดีย (พราหมณ์-ฮินดู) ผสมผสานกับภูมิปัญญาและความเชื่อท้องถิ่นของไทย จนเกิดเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว

ต้นกำเนิดและอิทธิพล

โหราศาสตร์ไทยเชื่อกันว่ามีที่มาตั้งแต่สมัยพุทธกาล โดยได้รับอิทธิพลจาก คัมภีร์พระเวทในศาสนาพราหมณ์ ซึ่งเป็นศาสตร์แห่งดวงดาวที่เก่าแก่มาก คัมภีร์เหล่านี้ได้แพร่หลายจากอินเดียมายังดินแดนต่างๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงประเทศไทย

• อิทธิพลอินเดีย: โหราศาสตร์ไทยใช้หลักการทางดาราศาสตร์และคณิตศาสตร์จากคัมภีร์สุริยยาตร์ ซึ่งเป็นตำราทางโหราศาสตร์ของอินเดียเป็นหลัก โดยมีการคำนวณตำแหน่งดวงดาวต่างๆ เช่น ดาวอาทิตย์ ดาวจันทร์ ดาวเคราะห์หลัก 5 ดวง (อังคาร พุธ พฤหัสบดี ศุกร์ เสาร์) และจุดสมมติอีก 2 ดวงคือ ราหูและเกตุ (และในยุคหลังมีการเพิ่มมฤตยู) การแบ่งราศีจักร 12 ราศี และภพ 12 เรือน ก็ล้วนได้รับอิทธิพลจากอินเดีย
• อิทธิพลท้องถิ่น: แม้จะได้รับอิทธิพลจากอินเดีย แต่โหราศาสตร์ไทยก็มีการปรับเปลี่ยนและประยุกต์ใช้ให้เข้ากับบริบททางวัฒนธรรมและสังคมของไทย มีการผสมผสานกับความเชื่อพื้นถิ่น พุทธศาสนา และพิธีกรรมต่างๆ

พัฒนาการในแต่ละยุคสมัย

1. สมัยสุโขทัย (พ.ศ. 1792 – 2006):
   • มีหลักฐานจากพงศาวดารโยนกกล่าวถึงการคำนวณดวงชะตาในยุคจุลศักราช 400 (ประมาณ พ.ศ. 1600) ซึ่งปรากฏการบันทึกดวงชะตาของขุนเจื๋อง กษัตริย์แห่งนครไชยบุรี แสดงให้เห็นว่าโหราศาสตร์มีบทบาทมาตั้งแต่ก่อนสมัยสุโขทัยและต่อเนื่องมา
   • โหราศาสตร์ในยุคนี้ยังคงจำกัดอยู่ในวงของชนชั้นปกครอง นักปราชญ์ และพระมหาราชครู เพื่อใช้ในการกำหนดฤกษ์ยามสำคัญต่างๆ ของบ้านเมือง
2. สมัยอยุธยา (พ.ศ. 1893 – 2310):
   • หลักฐานทางประวัติศาสตร์แสดงให้เห็นว่ามีการศึกษาและเชี่ยวชาญโหราศาสตร์มากขึ้นกว่าสมัยสุโขทัย แต่ก็ยังคงจำกัดเฉพาะกลุ่มบุคคลสำคัญ
   • มีหน่วยงานราชการที่เรียกว่า “กรมโหร” หรือ “สำนักโหรหลวง” ทำหน้าที่ถวายคำปรึกษาด้านฤกษ์ยาม การพยากรณ์ดวงชะตาบ้านเมืองและบุคคลสำคัญ ตลอดจนการทำปฏิทินหลวง
   • เชื่อว่ามีการรวบรวมและเขียนตำราโหราศาสตร์ขึ้นในยุคนี้ โดยมีการผสมผสานความรู้จากคัมภีร์อินเดียเข้ากับภูมิปัญญาไทย
3. สมัยธนบุรี (พ.ศ. 2310 – 2325):
   • แม้จะเป็นช่วงเวลาสั้นๆ แต่โหราศาสตร์ก็ยังคงมีบทบาทสำคัญในการกอบกู้บ้านเมืองและการวางแผนต่างๆ ของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช
4. สมัยรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. 2325 – ปัจจุบัน):
   • ยุคต้นรัตนโกสินทร์: โหราศาสตร์ยังคงเป็นส่วนสำคัญของราชสำนัก มีการฟื้นฟูและรวบรวมตำราต่างๆ
     • รัชกาลที่ 1: โปรดให้มีการชำระและรวบรวมตำราโหราศาสตร์ขึ้นใหม่
     • รัชกาลที่ 4 (พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว): ทรงเป็นกษัตริย์ที่ทรงมีความรู้ความสามารถด้านดาราศาสตร์และโหราศาสตร์อย่างลึกซึ้ง ทรงคำนวณและปรับปรุงปฏิทินหลวง (ปฏิทินปักขคณนา) ให้มีความแม่นยำยิ่งขึ้น รวมถึงทรงสร้างดวงเมืองกรุงเทพฯ ด้วยพระองค์เอง
     • สมเด็จฯ กรมพระปรมานุชิตชิโนรส: ทรงนิพนธ์ตำราโหราศาสตร์ที่สำคัญคือ “จักรทีปนี” ซึ่งเป็นตำราโหราศาสตร์ฉบับภาษาไทยที่สมบูรณ์และเป็นที่ยอมรับ
   • ยุคกลาง-ปลายรัตนโกสินทร์: โหราศาสตร์เริ่มแพร่หลายสู่สามัญชนมากขึ้น มีการตีพิมพ์ตำราต่างๆ ให้ประชาชนทั่วไปเข้าถึงได้
     • ตำราพรหมชาติ: เป็นตำราโหราศาสตร์ไทยที่ได้รับความนิยมอย่างกว้างขวางและใช้กันมาจนถึงปัจจุบัน รวบรวมศาสตร์การดูดวงหลายรูปแบบ เช่น การดูดวงปีเกิด, ลักษณะนิสัย, การทำนายเหตุการณ์ต่างๆ, การดูฤกษ์ยาม
   • ยุคปัจจุบัน: โหราศาสตร์ไทยยังคงเป็นที่สนใจและได้รับการศึกษาอย่างต่อเนื่อง มีการนำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาช่วยในการคำนวณดวงชะตา (เช่น โปรแกรมคอมพิวเตอร์) และมีการประยุกต์ใช้ในแง่มุมต่างๆ ของชีวิตประจำวัน เช่น การดูฤกษ์มงคล การดูดวงส่วนบุคคล และการวางแผนชีวิต

ลักษณะเด่นของโหราศาสตร์ไทย

• ระบบสุริยยาตร์: ใช้การคำนวณตำแหน่งดวงดาวตามหลักคัมภีร์สุริยยาตร์ ซึ่งเป็นระบบการคำนวณของอินเดีย
• การแบ่งราศีและภพ: แบ่งจักรราศีออกเป็น 12 ราศี และภพ 12 เรือน
• ดาวพระเคราะห์: ใช้ดาวพระเคราะห์ 10 ดวง ได้แก่ อาทิตย์ จันทร์ อังคาร พุธ พฤหัสบดี ศุกร์ เสาร์ ราหู เกตุ และมฤตยู
• ทักษา: เป็นระบบการพยากรณ์ที่ผสมผสานอิทธิพลของวันเกิดกับกำลังวันของดาวต่างๆ เพื่อดูทิศทางของชีวิตในแต่ละช่วง (เช่น บริวาร, อายุ, เดช, ศรี, มูละ, อุตสาหะ, มนตรี, กาลกิณี)
• ภูมิทักษา: การนำหลักทักษามาใช้ร่วมกับการกำหนดทิศทางเพื่อความเป็นมงคล
• การผูกดวงแบบไทย: มีรูปแบบการวางดวงดาวในตารางที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะ

โดยสรุปแล้ว โหราศาสตร์ไทยเป็นศาสตร์ที่สืบทอดภูมิปัญญาอันยาวนานจากอินเดีย ผสมผสานกับวัฒนธรรมและความเชื่อของไทย จนกลายเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตคนไทย ที่ใช้ในการทำนาย วางแผน และสร้างความมั่นใจในการดำเนินชีวิตมาทุกยุคทุกสมัย